- 198 -

Wrocław, 18 kwietnia 1218.

Wawrzyniec, biskup wrocławski, na prośby Guntera, opata klasztoru w Lubiążu, zatwierdza w posiadaniu klasztoru dziesięciny w szeregu imiennie wyliczonych posiadłości, nadanych klasztorowi przez poprzedników wystawcy: biskupów Waltera, Żyrosława, Jarosława i Cypriana, oraz wymienia wsie przynależne do kościołów św. Jakuba, św. Jana i św. Piotra.

|| In nomine sancte et individue trinitatis || Laurentius miseratione divina Wrotislauiensis episcopus. Ordo karitatis exigit, ratio suadet pietatis, sed et officii nostri debitum expostulat, qua | tinus instis religiosorum peticionibus facilem ac benignum prebeamus assensum, ut tam in presenti quam in futuro apud dominum meritis ipsorum et laborum participio gaudea | mus. Hinc est quod universitati fidelium presentium et futurorum constare volumus, quod nos cum unanimi capituli nostri consensu de peticione venerabilis abbatis Gynt | heri de Lubens et conventus ipsius omnes decimas ecclesie sue et ecclesiarum sibi attinentium et subditarum, quas legitima donatione predecessorum nostrorum beate memorie Wal | theri, Zyrozlai, Yarozlai, Cypriani nostra quoque donatione diversis temporibus facta iuste obtinuerunt, potestate qua deo auctore fungimur, eidem abbati et fratribus suis legi | timisque successoribus ipsorum confirmamus. Sunt autem hec decime eidem cenobio attinentes, videlicet: decime loci, qui Lubens nuncupatur cum toto circuitu suisque limiti | bus distincto, Wylkzin cum toto circuitu, in quo continetur portio quedam, que Brezni vocatur, cuius decimationem dominus Egidius cancellarius pro decima in Vraz reclamabat, pro qua eidem | Egidio cancellario de consensu capituli nostri contulimus decimationem tercie partis ville de Gemelno, quam habebant Nycolaus et frater suus filii Witozlai; Zlup cum toto | circuitu, Gneomyr id est Uyazd cum toto circuitu, Bogdanouo cum toto circuitu, Godkouo, villa Bartholomei, que modo vocatur Sconiuelt cum toto circuitu, cuius decimatio | pertinebat ad prebendam domini Jacobi Wrotizlauiensis archydiaconi, pro qua idem archydiaconus de consensu nostro et capituli nostri acceptavit ab ecclesia Lubensi sex maidratas | in Tevtonicis de Olau in ea portione, que ibi contingit ecclesie Lubensi a primis, qui ibi soluturi sunt decimam. Quod si minus sex maldratis prefatam domum contingeret, | tenetur eadem domus prebende prefati Jacobi archydiaconi supplere ibidem de eodem modo in perpetuum. Si vero plus sex maldratis ibidem monasterium contingeret, Wrotzlauien | sis capituli esse debet cum ea portione, que cedebat monasterio predicto ad Aurum per arbitrium Conradi monachi in Sychem quondam Haluerstadensis episcopi, quam portionem | nos contulimus capitulo ecclesie nostre in opus refectionum, cum eadem portio ad mensam nostram redierat, accedente ecclesia beati Nycolai in Stepin pro commutatione iuris deci | mationis, quod vos contigebat in nemore ad Aurum in vicino de Zlup circa Teutonicos. De quo nemore per dictam commutationem usque ad quingentorum mansorum maiorum decimationem | cuiuscumque fuerit fundus de consensu capituli nostri supplevimus decimationi de ducentis mansis, quorum decimationem antea, scilicet anno domini M°CC°XVI° contuleramus sepefato | monasterio ad preces dicti Conradi et nunc decimationem ipsorum quingentorum mansorum confirmamus ita tamen, ut quinquaginta maiorum mansorum decimatio cedat ecclesiis, que infra il | lum ambitum consurgent, quod in facto commutationis expressimus, quia ibi in decimis nichii nobis retinuimus, quod in dotem ecclesiis illis assignare possemus. Preterea iam prefate | ecclesie scilicet Lubensi confirmamus decimas istarum villarum: Wolouo et alterius Wolouo, Moyancici, Grozanouo, in Devin, Velauez, villa Quatkonis cuius portio quedam | pertinebat ad magisterium Wrotizlauiense, pro qua et pro portione in Rogouo, quod continetur in ambitu Lubensi, de consensu nostro et capituli nostri acceptavit Egidius magister ab eccle | sia Lubensi eam portionem, quam ecclesia Lubensis habebat in Lassouici pro bono pacis, ne particularis perceptio induceret contentionem; villa Mazen, Jankonici et Janovici iuxta | Dunino, Kraieuo et Paruum Kraieuo, Polkouici, Helmec et Dobren, Brochleuici; decimam de Gneginiz iuxta Paruum Maluzc, villa Lesconis camerarii de Luzoboc, | Preduchno quod Gran habet, Oprouo, Zlauno iuxta Legnitz quicumque araverit, ubi modo aratura ducis est. Decimam de Zkalica in villa Helmberti, quam nos contulimus altari | sancte Katerine, sortem Vlrici Sueui de Legniz et sortem Radomili, Molovici, Sifridouici, Wroblino iuxta Vin circa Zlup, villa Stanizlai; decimas de Jarozlav cum | villis omnibus, que modo sunt et in posterum erunt inter Ozoblogam et Stradunam usque in Odram, ubi felicis recordationis dominus Jarozlaus claustrum ceperat fundare, quod contulerat | Portensibus; sed Portenses de morte ipsius turbati de communi consensu resignaverunt quicquid ibi iuris habebant filie sue in Lubens. Item villam Martini Zemeniz Wrobli | no, que inter hos terminos non continetur. Item ad sanctum Jacobum: Glynane, Scukouici, sortem Zlaucovo iuxta Cozi. Ad sanctum Johannem: Conare, Borassici vel Panka, quod idem est, | Mocidlniza, Balek, Kzer. Ad sanctum Petrum in Wrotizlauia: decimam de Pozarisch tocius illius circuitus et sortem de Zorauino, quam sortem contulit Mycora ecclesie beati Petri | et nos decimam, que pertinebat prebende domini Vincentij loco cuius dedimus decimam de villa Grobica prebende eiusdem domini Vincentij eo et capitulo collaudante. Deci | mam quoque de duodecim mansis, qui in villa Tyslini mense episcopali pertinebant, quam dedimus cum consensu capituli nostri ad ecclesiam sancte Marie sanctorumque Martini et Cecilie in | Vyazd, quam nos consecravimus. Igitur auctoritate dei omnipotentis et beate Marie virginis beatique Johannis patroni nostri et nostra districtissime inhibemus, ne ali | qua in futuro ecclesiastica secularisve persona hanc nostram canonicam et legitimam confirmationem canonicorum nostrorum consensu et sigillo firmatam mutare, convellere | aut minuere aliqua temeritate presumat. Quod si attemptare presumpserit dei omnipotentis et beate Marie virginis sanctique Johannis patroni nostri nec non et omnium sanctorum | indignationem et penam excommunicationis noverit se incursurum. Ut autem hec rata et inconvulsa in perpetuam perseverent, presentem cautionis paginam de hac | confirmatione conscriptam sigilli nostri impressione et canonicorum fecimus insigniri et ydoneorum testium subscriptione roborari, quorum nomina sunt hec: Hein | ricus dux Zlesie et Heinricus filius suus, Victor decanus Wrotilauiensis, Jacobus archydiaconus, Egidius scolasticus, Egidius canonicus et cancellarius, Alardus abbas de sancto Vin | centio, Witozlaus abbas de sancta Maria, Stephanus castellanus de Bolozlauez, Zobezlaus castellanus Wrotizlauiensis, Predzlaus castellanus Glogouiensis, Petrus castellanus Leg | nicensis et alii quam plures venerabiles viri et approbati. Hec confirmatio facta est anno domini millesimo ducentesimo octavodecimo, indictione sexta, in | ecciesia sancti Johannis in Wrotizlau, XIIII kalendas maii.

A. Oryg. pergaminowy dobrze zachowany, raczej niemieckiego pochodzenia, liniowany poziomo, marginesy znaczone, prawy podwójnie. Atrament z wyjątkiem listy świadków prawie czarny. Wymiary : szerokość 46,5 cm, wysokość 50,5 cm, zakładka 7,7 cm. Wrocław Archiwum Państwowe, sygn. rep. 91 nr 21*.
B. Transumpt Henryka biskupa miśnieńskiego i innych duchownych z r. 1233 (?) przed 9 IX. Tamże, sygn. rep. 91 nr 22, według A; C. Transumpt Wilhelma, biskupa Modeny, z 1 XI 1235. Tamże, sygn. rep. 91 nr 67, według A; D. Kopia sprzed r. 1253. Tamże, sygn. rep. 135 D 203, fol. 4v -6v, 6v - 8v, według C; E. Kopia XV w. Tamże, sygn. rep. 135 D 207, fol. 201, według C; F. Kopia XV w. Wrocław Archiwum Archidiecezjalne, Liber Niger fol. 424v - 425, według C; G. Kopia z drugiej połowy XVII w. Wrocław Archiwum Państwowe, sygn. rep. 135 D 205, fol. 201, według C: H. Kopia z r. 1664 Dittmann , "Proarchivum Lubense". Tamże, sygn. rep. 135 D 204, fol. 263 (początek), według A; I. Kopia z r. 1713. Tamże, sygn. rep. 135 D 212 c, p. 60, 65.
Druk: a. Büsching J. G. G., UB. nr 22, według A; - regest: b. Regesten nr 199.
Literatura: 1. Grünhagen C., Über d. Zeit d. Gründung d. Klosters Leubus 197, 205, 209, 211; 2. Neuling H., D. schles. Kastellaneien 98. 99, 102; 3. Jungnitz J., Gesch. d. Dörfer Ober- u. Nieder Mois 5, 16, 17, 19; 4. Thoma W., D. kolonisatorische Tätigkeit d. Klosters Leubus 36; 5. Schulte L., D. Anfänge d. deut. Kolonisation in Schles. 40 przyp. 3 ; 6. tenże, D. Nachrichten d. Cisterzienser über d. Kloster Leubus, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1899, XXXIII. 225); 7. tenże, D. Villa Martini 201-2; 8. Meinardus O., D. Neumarkter Rechtsbuch 71; 9. Schulte L., D. Siegel d. Bischofs Lorenz 271-274; 10. Treblin M., Beitrr. z. Siedlungsgesch. d. Fürstent. Schweidnitz 57 przyp. 2, 80 przyp. 3; 11. Seidel V., D. Beginn d. deut. Besiedlung Schles. 33 przyp. 4, 38 przyp. 3, 64 przyp. 5, 73 przyp. 2, 74 przyp. 3, 77 przyp. 5, 92 przyp. 10, 94 przyp. 5, 95 przyp. 2, 96 przyp. 4, 106 przyp. 4, 110 przyp. 1; 12. Schulte L., Kostenbluth 232, 236, 265; 13. Hefftner P., D. Ortsnamen im Kr. Breslau 106, 121; 14. Schulte L., Über slawische Ortsnamen 96-99; 15. Loesch H., D. fränkische Hufe 84 przyp. 5; 16. Freudenthal F., D. 500 Hufen 8-10; 18; 17. Loesch H., D. fränkische Hufe, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1929, LXII. 36 przyp. 2); 18. Polaczkówna H., Roty przywileju Brodatego 441, 443; 19. Moepert A., D. Ortsnamen d. Kreises Neumarkt 19, 25, 36, 48, 72, 73, 112; 20. Panzram B., D. Archidiakonsurkunden v. J. 1262, 8 przyp. 23; 21. Seidel V., Zur Beurteilung d. Leubuser Stiftungsurkunde, (Arch. f. schles. Kirchengesch. 1938, III. 24 przyp. 19) ; 22. Eistert K., D. Liegnitzer Archidiakon Heinrich v. Steine, (Tamże 60, 82); 23. Schilling F., D. Ursprung d. Deutschtums przyp. 572, 598, 637, 641, 674, 688, 1477, 2201, 2715; 24. Krupicka H., D. Schrift. kritik eine Grundfrage 36 przyp. 83, 39; 25. Moepert A., D. Echtheit d. Leubuser Stiftungsurkunde 46; 26. tenże, D. Zircumscription d. Leubuser Pfarreien 18; 27. Samulski R., D. Zusammensetzung d. Breslauer Domkapitels 28 przyp. 61, 36; 28. Maleczyński K., Zarys dyplomatyki 218, 220.
Dokument uważano powszechnie (Schulte, Grünhagen, Treblin, Loesch, Schilling, Eistert, Samulski), do ostatnich czasów za falsyfikat. Jedynie Meinardus O. (8, str. 71) i Moepert A. (25, str. 46) nie wypowiadają się stanowczo w tej sprawie. Seidel V. (11, str. 38, 79, 100) przyjmuje jako czas powstania dokumentu lata 1227 - 1235, a Freudenthal F. (16, str. 8) lata 1227 - 1233. Maleczyński K. (28, str. 218, 220) raz za Schultem uznaje nieautentycznosć dokumentu, innym razem za Krupicką jego autentyczność. Te ostatnią w sposób przekonywający udowodnił Krupicka H. (24, str. 36). Do jego argumentów : m. i., że zwrot dokumentu z r. 1235 (Büsching J. G. G., UB. nr 60): privilegium idem sine conscientia predecessoris sui (biskupa Tomasza I) et capitoli Wratiszlauiensis conscriptum esse et sigillatum, continere etiam in se plores donationes decimamm que numquam fuerant a suis predecessoribus monasterio collate, można dodać dalsze. W bulli papieskiej z r. 1227 (Ibid. nr 39) wymienione są miejscowości Bobrouici, Monchesdorf i Gontersberg, których brak w naszym akcie, choć odwrotnie brak w tej bulli nazw : Szczepin, Velawes, Gliniany, Skalouici i Kser, dowodnie w tym czasie w posiadaniu klasztoru. Pismo dokumentu pochodzenia klasztornego, ale zupełnie współczesne, nie budzi podejrzeń. Jeśli tedy nawet jest to falsyfikat (raczej formalny, powstały bez wiedzy kapituły), to sprzed r. 1227. Dyktat dokumentu przejmuje częściowo zwroty z dokumentu opata Wilberna z r. 1215 (wyżej nr 169) i biskupa Wawrzyńca z r. 1217 (wyżej nr 183), obu dla Lubiąża. Zwroty wspólne z dokumentem z r. 1215 zaznaczono petitem, z dokumentem z r. 1217 petitem kursywą, z oboma petitem spacjowanym.

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. KODEKS DYPLOMATYCZNY ŚLĄSKA - wydał Karol Maleczyński i Anna Skowrońska. Tom II obejmujący lata 1205 - 1220. Wrocław 1959, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.