- 55 -

Grodziec, (21 marca - 31 sierpnia) 1175.

Bolesław Wysoki książę śląski, sprowadziwszy cystersów z klasztoru w Pforcie nad Salą i umieściwszy ich w miejscowości Lubiąż nad Odrą na miejscu dawnego grodu, nadaje Niemcom, których klasztor miałby zamiar osadzić w swych dobrach, pewne przywileje, potwierdza wyliczone imiennie posiadłości klasztoru, oraz nadaje wspólnie z biskupem wrocławskim Żyrosławem dziesięciny w kasztelanii legnickiej.

C || In nomine sancte et individue trinitatis ||. Bolezlaus dux Zlesię universis Christi fidelibus tam | futuris quam presentibus prosperitatem vite presentis et future. Quandoquidem velocitate dierum nostrorum transituri sumus | quemadmodum fugere solet umbra vel evanescere fumus, consultissimum constat anime salvande providere, cuius vitam scimus in | eternum permanere. Igitur pro dilectione domini nostri Ihesu Christi liberatoris animarum nostrarum et pro veneratione genitricis eius perpetuę | virginis Marie et pro interventu sancti Iacobi apostoli omniumque sanctorum dei monachos adductos de Portensi cenobio, quod est in Theotonia super Salam fluvium, collocavi in locum, qui dicitur Lubens et est in antiqui castri sinu super fluminis Odere flu | enta, ut ibi in unitate et conmunione sancte katholice ecclesie sancti Benedicti regulam atque cisterciensis ordinis instituta teneant, | in remedium animę meę et pro animabus progenitorum affiniumque meorum. Quapropter omnes attinentias cenobii Lubensis in nostra defensione | comprehendimus et successoribus nostris per omne tempus defendendas conmittimus pro solo divine retributionis intuitu. Si qua igitur spiritualis | persona secularisve potestas vel quisquam de suppanis vel aliis bonis bona aliqua Lubensi cenobio iusta traditione vel devota oblatione seu rata cam | bitione contulerit, inconcussa ei et illabata permaneant, secundum apostolica privilegia, que data sunt ordini cisterciensi, in quibus ei confir | matur integritas decimarum de terris suis et hominibus, iumentis et pecudibus. Quicumque vero Theotonici possessiones monasterii coluerint, | vel super eas habitaverint per abbatem in eis collocati, ab omni iure Polonico sine exceptione sint in perpetuum liberi. Si qui autem Poloni non pertinentes ad ali | cuius dominium fuerint abbatis coloni, non cogantur alii cuiquam aliquid solvere, vel servitium aliquod exhibere. Porro tota possessio abbatis et mo | nachorum solummodo erit atque dicetur, quia nobis assumpsimus eos non pro agricolis vel structoribus, sed pro litteratis divinorum celebratoribus celesti | umque contemplatoribus. Iam vero subicitur possessionis descriptio: Lubens et attinentię eius et termini circa Oderam, videlicet ecclesia be | ati Hiohannis Euangeliste, forum cum omni utilitate, transitus fluvii cum circumequitatione et omnibus in ea sitis. Bogonouwe | cum sua circuitione et omnibus in ea sitis. Dobrogozesdorph cum sua circuitione et omnibus in ea sitis, capella et eius attinentia et taberna in | Nabitin], Wiltsin, Godechendorph, villa Martini cum suis circuitionibus et omnibus que sunt in eis. Craiouwe cum suo circumequitatu atque sitis in eo. | Ecclesia beati Petri in Wrezlawe et attinentię. Nam Bezelinus comes tradidit ecclesie duos boves et e(qu)um et villam iuxta Brozte ex toto cum agris. | Nicor tradidit Sorauin cum agris et equabus XXV et bubus VI et tribus vaccis, cum taberna et ponte iuxta | Withaue, Tradidit etiam, quod habuit in Ol | bino et pomerium et curiam, pratum, agros et de lacu nonum piscem et redditum carnificii de trecentis den(a)riis. Ecclesia beati Stephani in Bitom, atti | nentie eius tres ville, quarum una circuitione signata est, altera vocatur Werbenice, tercia Ubrezte, et redditio nona de omni usu ad urbem pertinente. In | super ego et episcopus Wrezlawensis Cirrizlaus dotavimus ecclesiam Lubensem decimis omnibus de novis villis, que nunc sunt in potestate Legenicensi et de | illis, que deinceps in ea in omni temporum successu constituentur. Confirmationis huius festes existunt: Misico dux maximus et principes cum dero et populo Polonię. Et alia manu: Ego Bolezlauus filius Bolezlai interfui et assensi. Ego Zvvinezlaus, ego Hierozlaus, ego Cunradus, ego Nadsiowi, ego Ianus , ego Ztreso, ego Petrich, ego Obezlaus, ego Damezlaus, | ego Bertolfus, ego Bolenenus. Ego Hieronimus cancellarius recognovi. Data super castrum Grodiz anno ab incarnatione domini M° C° LXX° V°, indictione VIIJ, anno autem ordinationis Florentij abbatis primo, sub quo addita est | villa Bogodani.

A. Oryg. zaginiony (?).
B. Kopia współczesna (?) naśladowcza z końca XII w. Pergamin dobrze zachowany w paru tylko miejscach na składach przeżarty przez rdzę, bez większej szkody dla pisma. Wymiary: szerokość 40,5 cm, wysokość 51 cm, bez zakładki. Dolna krawędź pergaminu podklejona na dorsie paskiem pergaminu szerokości około 2 cm. Wrocław Archiwum Państwowe, sygn. rep. 91, nr 1; C. Kopia sprzed r. 1252 w najstarszym kopiarzu klasztoru lubiąskiego, tamże, sygn. rep. 135 D 205, fol. 18-19v, według D; D. Kopia XV w., tamże, sygn. rep. 135 D 207, fol. 7-8, według B; E. Kopia XVII w. Dittmanna "Proarchivum Lubense", tamże, sygn. rep. 135 D 204, fol. 28, według B; F. Kopia XVII-XVIII w., tamże, sygn. rep. 135 D 204 a, fol. 8v, według E.
Reprodukcja: a. Kętrzyński W., Studia tabl. 8, 9 (częściowa); b. Meinardus O., D. neumarkter Rechtsbuch, (Darstell. u. Quell. z. schles. Gesch. 1906, II. tabl. 1); c. Krzyżanowski St., Mon. Pol. Palaeogr. tabl. 10; d. Krupicka H., D. sogenannte Leubuser Stiftungsurkunde, (Ztschr, f. Gesch. Schles. 1936, LXX. 69); e. Schilling F., Ursprung u. Frühzeit d. Deutschtums in Schlesien u. im Land Lebus, Leipzig 1938, tabl. 12; -druk: f. Büsching J. G. G., D. Urkunden d. Klosters Leubus, Wrocław 1821. nr 1, według B; g. Schirrmacher Fr. W., UB. nr 2, według f; h. Piekosiński Fr., Mon. med. aevi dipl. nr 33, według f; i. Kötzschke R., Quellen z. Gesch. d. deut. Kolonisation im 12-13 Jhdt, Leipzig 1912, 2 wyd. 1931, nr 35, według B; j. Bollmann C., D. Säkularisation d. Zisterzienserstiftes Leubus, Wrocław 1932, 153-5, według B: k. Schilling F., Ursprung d. Deutschtums 72, według B; - regest: l. Regesten nr 46; m. Smolka St., Mieszko Stary 473, nr 34; n. Dobenecker O., Regesta Thuringiae II. nr 502; o. Budkowa, Repertorium nr 74; p. Cod. dipl. Siles. cz. 2. I. nr 29.
Literatura: 1. Worbs J. G., (Literar. Beil. z. schles. Pruvbll. 1822, 289); 2. Roepell R., Gesch. Polens 185, 446; 3. Ritter J. J., Gesch. d. Diözese Breslau, Wrocław 1845, 83 nn.; 4. Heyne J., Bist. Breslau I. 191; 5. Wattenbach. W., Mon. Lubensia, Wrocław 1861, 14; 6. Grünhagen C., Über d. Zeit d. Gründung d. Kl. Leubus, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1868, V. 191 nn.); 7. Winter Fr., D. Zisterzienser d. nordöstlichen Deutschlands, Gotha 1868-71, ekskurs: Über d. Zeit d. Gründung d. Kl. Leubus 301 nn.; 8. Janauschek L., Origines Clsterciensium I. 171; 9. Haeusler W., D. Gesch. d. Fürstent. Öls 59 nn.; 10. Kętrzyński W., Einige Bemerckungen ü. d. ältesten polnischen Urkunden, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1886. XXII. 151); 11. Wendt G., Germanisierung d. Länder 70; 12. Weinhold K., Verbreitung u. Herkunft d. Deut. in Schles., (Forsch. z. deut. Landes u. Volkskunde 1887, II. 206); 13. Kętrzyński W., Studia 215; 14. Krzyżanowski St., Początki dyplomatyki polskiej 797; 15. Thoma W., D. kolonisatorische Tätigkeit d. Kl. Leubus im 12 u. 13 Jhdt, Leipzig 1894, 7; 16. Rachfahl F., Organisation d. Gesammtverwaltung Schles; Leipzig 1894, 41; 17. Partsch J., Schlesien I. 381; 18. Michael E; Gesch. d. deut. Volkes seit d. 13 Jhdt, Freiburg 1896, I. 98-108; 19. Schulte L., D. Anfänge d. deut. Kolonisation in Schles., (Silesiaca, Festschr. f. C. Grünhagen 36-38), Wrocław 1898; 20. Winiarz A., (Kwart. Histor. 1899, XIII. 106); 21. Wutke K., (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1899, XXXIII. 111); 22. Schulte L., (Tamże 209); 23. Tenże, D. Villa Martini u. d. Unechtheit d. Stiftungsurkunde f. Leubus a. d. J. 1175, (tamże 1905, XXXIX. 241); 24. Wintera L., Leubus in Schles., (Stud. u. Mttlg. a. d. Benedictiner u. Cisterzienserorden 1904. XXV. 502-14, 676-97); 25. Treblin M., Beitr. z. Siedlungskunde d. ehemal. Fürst. Schweidnitz, (Darstell. u. Quell. z. schles. Gesch. 1908, VI. 77); 26. Górka O., Studia; 27. Tenże. Über d. Anfänge d. Kl. Leubus, (Darstell. u. Quell. z. schles. Gesch. 1917. XVIII); 28. Seidel V., D. Beginn d. deut. Besiedlung Schles., (tamże 1913, XVII); 29. Bretholz B., (Mttlg. d. Inst. f. östsrr. Gesch. 1914. XXXV. 718 nn.); 30. Missalek E., Zur Leubuser Urkunde v. J. 1175, (Ztschr. f. Osteurop. Gesch. 1914, IV. 401 nn.): 31. Wutke K.. Über d. Stand d. Forsch. ü. d. älteste schles. Gesch., (Schles. Volksztg. 1921, dodat. nr 11); 32. Seidel V., D. weltliche Stellung d. Abtes v. Leubus, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1921, LV. 110 nn.); 37. Pfitzner J., D. Besiedlung d. Breslauer Bischofslandes I. 48 nn.; 34. Michael E., D. schles. Kirche 144; 35. Schmid H. F., Pfarrorganisation 300; 36. Maleczyński K., O kanclerzach 31; 37. Schmid H. F., (Ztschr. f. Gesell. Schles. 1929, LXIII. 362); 38. Grodecki K., Początki immunitetu w Polsce, (Badania z dziejów społecz. i gospod. nr 8), Lwów 1930, 43; 39. Dersch W., Vierzig Jahre schles. Geschforsch., (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1931, LXV. 19); 40. Seppelt Fr., D. deut. Besiedlung Schles., (Deut. Hefte f. Kulturforsch. 1930/31, I. 21 nn.); 41. Koebner R., Deut. Recht u. deut. Kolonisation in d. Piastenländern, (Viertjschr. f. Soc. u. Wirtschaftsgesch. 1932. XXV. 331); 42. Maleczyński K., Wpływy obce na dokument 10-11, 23, 30-1; 43. Seidel V., (Jhrbb. f. Kultur u. Gesch. d. Slaven 1932, VIII. 307); 44. Tenże, D. Deut. Besiedlung im Malter als Teil d. deut. Ostzuges, (tamże 1933, IX. 195 nn.); 45. Holtzmann R., Schlesien im Malter, (Deutschland u. Polen 156), München 1933; 46. Schilling F., Neue Forsch, ü. d. Frühzeit d. Deutschtums in Schles., (Deut. Hefte f. Kulturbodenforsch. 1933, III. 171 nn.); 47. Tymieniecki K., Napływ Niemców na ziemie polskie i znaczenie prawa niemieckiego w średnich wiekach w Polsce, (Roczniki Histor. 1934, X. 229); 48. Kętrzyński St., Nauka o dokumencie 333: 49. Moepert A., D. ersten Spuren d. deut. Kolonisation in Schles., (Heimatbll. d. Neissegaues 1934, IX. nr 7-8); 50. Semkowicz Wł., Uwagi o początkach dokumentu polskiego, (Kwart. Histor. 1936, XLIX. 30); 51. Gumowski M., Pieczęcie śląskie, (Historia Śląska PAU. III. 251); 52. Mikucki S., Heraldyka Śląska, (tamże 444); 53. Tymieniecki K., (Roczniki dziejów społ. i gospodarcz. 1937, V. 381-7); 54. Nehmitz H., Untersuchungen ü. d. Besieglung d. schles. Herzogsurkunde im 13 Jhdt., Wrocław 1938, 1, 25; 55. Seidel V., Z. Beurteilung d. Leubuser Stiftungsurkunde, (Arch. f. schles. Kirchengesch. 1938, III. 20-28); 56. Silnicki T., Kościół na Śląsku 101 nn.; 57. Moepert A., D. Echtheit d. Leubuser Stiftungsurkunde, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1979, LXXIII. 42-58).
Autentyczność dokumentu była sporna. Kętrzyński W. (10, 13), Seidel V. (28, 55), Schulte L. (22, 23) uważali go za falsyfikat; Piekosiński Fr. (h, str. 130), Krzyżanowski St. (14, str. 797) i Górka O. (26, 27) za oryginał. Ostatnio Krupicka H. (c) określa go jako kopię naśladowczą oryginału, powstałą w końcu XII w.

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. KODEKS DYPLOMATYCZNY ŚLĄSKA - wydał Karol Maleczyński. Tom I obejmujący lata 971 - 1204. Wrocław 1951-56, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.