- 35 -

Rzym, 23 kwietnia 1155.

Hadrian IV papież na prośbę biskupa wrocławskiego Waltera bierze biskupstwo wrocławskie pod swą opiekę i zatwierdza jego posiadłości.

|| Adrianus episcopus servus servorum dei venerabili fratri Gualtero Wrotizlauensi episcopo eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. || In eminenti apostolice sedis specula disponente domino constituti fratres nostros episcopos tam vicinos, quam longe positos, fraterna caritate debemus diligere et ecclesiis, quibus | domino militare noscuntur, suam iustitiam conservare. Eapropter venerabilis in Christo frater episcope tuis iustis postulationibus clementer annuimus et ecclesiam || Wrotila || uensem, cui deo auctore prees, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus. Statuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona eadem | ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis | modis deo propitio poterit adipisci, firma vobis tuisque successoribus et per vos eidem ecclesie illibata permaneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vo | cabulis: civitates, castella, villas, curtes et plebes Trecen, Tescin, Gradice(m) Golensicezke, Otemochov, Gradice Barda, Nemechi, Gramolin, Gradice(m) Ztrigom, Zpi | ni, Valan, Godiuice Szobolezke, Glogov, Sezezko, Milice. Hec predicta loca singula cum omnibus pertinentiis earum, terras quoque cultas et incultas, servos ac | anciilas et cetera, que iuste et legitime eidem ecclesie pertinent, abbatiam sancti Martini cum pertinentiis suis, castellum Otomochov cum pertinentiis, castrum Milich ad usus fratrum supradictę ecclesie deputatum cum pertinentiis suis. Forum de Trebnice, quod Circuice translatum est. Duas villas, una que vocatur Tache | uus, altera Pobzino. Villam, que est sita inter Muchobor et Selenza. Ex dono Pomne(m) villas hereditatis sue quattuor, unam in montibus, aliam iuxta vadum, | quod dicitur Lau, tertiam iuxta Boreck, quartam iuxta aquam, que dicitur Olaua; quintam, quę vocatur Grogesseuici cura hominibus, quorum hec sunt nomina: Groges, Pau | lus, Dobrenta, Suc, Rozvad, Radost cum duobus filiis Rados et Milozlau, quos omnes, cum dux Mesico convictos decimos Gedchenses vellet abducere, cum voluntate et | assensu fratris eius Bolizelaui ducis coram nobilibus totius Polonię eidem ecclesie restituit; in morte etiam sua omnia, que iuste possidere videbatur, servos scilicet et ancillas, | curtem intra civitatem cum pertinentiis suis. Ex dono Sibin duas villas unam, quę dicitur Hvzouici, alteram iuxta Vidav; ex dono Sulizclaui duas villas: unam in montibus, | que dicitur Sulizclauici, alteram Cochethov; ex dono comitis Lutizlai unam iuxta montem Ruzoua; ex dono comitis Tedleui unam iuxta Calis; ex dono comitis Wlaz tres: Gele | nino iuxta Borech, aliam iuxta Thurou(em), tertiam, que vocatur Ztriouo iuxta Pagenchno. Homines etiam, quos dux Mesico cum hereditatibus suis ecclesie vestre restituit. Ex dono ducis Boleziaui quinque | rusticos, quorum nomina sunt hec: Oiros, Syma, Weztis, Milees, Vidl. Ex dono comitis Woizlai villam super vadum Zunigrod cum villulis adiacentibus Charbci et Wseuilci. Ex dono comitis Zlauomir | villam iuxta Radom, que vocatur Zlauno. Villas ecclesie beati Iohannis Zborouici videlicet, Venzouici, Ozorentici, Smarseuici, Ciceuici, Drogotici, Gorice, Ztreganouici, Biscopicj, Chirnichici, Scotenici, Rendisse | uici, Gozstech cum hominibus Gremeza cum filiis, Bogdas et Sulon. Iuxta Goztech Briscleuici, Selim, Sorauin. Villam que Carnchagora dicitur, villam etiam super rivulum, que Sorauina dicitur, villam, que Chires | ne dicitur, villam que vocatur Iascotele, villas Thessen, Grochouistam, Gelenov, Nalcho, circuitio iuxta Cozli, circuitio super aqua, que Dragma vocatur et villam iuxta Sandoul, que Gora dicitur. Decernimus ergo, ut nulli | omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicę sedis auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire | temptaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat reamque se divino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sangui | ne dei et domini redemptoris nostri Ihesv Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco iusta servantibus sit pax domini nostri Ihesv Christi, quatinus et hic fructum bonę actionis percipiant et | apud districtum iudicem premia eternę pacis inveniant. Amen, Amen, Amen.
(Rota) Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus ss. (BV).
† Ego Imarus Tusculanus episcopus ss.
† Ego Guido presbiter cardinalis tituli sancti Grisogoni ss.
† Ego Julius presbiter cardinalis tituli sancti Marcellj ss.
† Ego Octauianus presbiter cardinalis tituli sancte Cecilie ss.
† Ego Oddo diaconus cardinalis sancti Georgii ad Uelum Aureum ss.
† Ego Guido diaconus cardinalis sancte Marie in Porticu ss.
† Ego Gerardus diaconus cardinalis sanctę Marię in Via Lata ss.
Datum Rome, apud sanctum Petrum per manum Rolandi sancte Romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellarii, VIIIJ kalendas maij, indictione IIJ, incarnationis dominice anno M°C°L°IIIJ°, pontificatus vero domni Adriani pape IIIJ anno primo.

A. Oryg. pergaminowy, pergamin włoski, liniowany ślepym rylcem poziomo; marginesy znaczone; wymiary: szerokość 57,2 cm, wysokość 63,6 cm, zakładka 3,3 cm, Wrocław Archiwum Archidiecezjalne, sygn. C 46.
B. Kopia XV w., tamże, Liber niger fol. 324-5; C. Vidimus rady miejskiej wrocławskiej z 9 III 1501, tamże, sygn. R. 60; D. Kopia XVII w., Wrocław Biblioteka Miejska (Uniwersytecka), sygn. Rkp. 1670, str. 454 nn., według BEF; E. Kopia z r. 1522 "rękopis nyski", Wrocław Archiwum Państwowe, sygn. rep. 135 D 1 b, fol. 353v, według A; F. Kopia XVI w. Daniela Rapolda z Freiburga "Jura Silesiae", Wrocław Archiwum Miejskie, sygn. rkp. B 5, 2, fol. 299 nn., według BCE; G. Kopia XVII w., tamże, sygn. rkp, D 8, pag. 278v (poprawki późniejsze G,), według B.
Reprodukcja: a. Schulte L., D. Schutzurkunde Hadrian IV v. 23 April 1155 f. d. Breslauer Kirche, (Darstell. u. Quell, z. schles. Gesch. 1907, III. tabl.); - druk: b. Wattenbach W., Bericht ü. d. Arbeiten, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1858, II, 191 nn.) według BCD; c. Heyne J., Bist. Breslau I. 105, według B; d. Kod. dypl. wkopol. I. nr 586, według B; e. Haeusler W., UB nr 2, (ekscerpt) według bc; f. Schulte L., D. Protektionsbulle d. Papstes Hadrian f. d. Breslauer Kirche, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1895, XXIX. 73-80), według B-Ea-c; g. Tenże, D. Schutzurkunde v. 1155, 175 nn., według A; h. Midunsky M. J., D. Urkunde Papst Hadrians IV f. d. Bist. Breslau v. J. 1155, (tamże 1936, LXX. 26-36), według AFG; - regest: i. Regesten nr 40; j. Jaffe Ph., Regesta nr 10040; k. Budkowa. Repertorium nr 58; l. Cod. di p l. Siles. cz. 2, I. nr 26.
Literatura: 1. Pfitzner-J., Besiedlungs, Verfassungs u. Vermaltungsgesch. d. Breslauer Bistumslandes, Reichenberg 1926, I. 5 nn.; 2. Milewski J., Dwie bulle wrocławskie z lat 1155 i 1245, (Prace Filolog. 1927, XI. 430-61); 3. Wojtas M., Przynależność diecezji wrocławskiej do prowincji gnieźnieńskiej. (Bull. de l'Acad. Polon. Cl. philol. 1929, 35-41); 4. Schmid E. F., Pfarrorganisation 1929, XVII. 202, przyp. 2, 254; 5. Wojciechowski Z., Najstarszy ustrój 144, 351; 6. Moepert A., Z. ältesten Bistumsurk. v. 1155, (Arch. f. schles. Kirchengesch. 1937, II. 1 nn.); 7. Appelt H., D. Echtheit d. Trebnitzer Gründungsurkunde, (Ztschr. f. Gesch. Schles. 1937, LXXI. 55); 8. Silnicki T., Kościół na Śląsku 39 nn.; 9. Eistert K., Ergänzungen u. Berichtigungen z. d. beiden Schutzurkunden d. Bist. Breslau v. 1155 u. 1245, (Arch. f. schles. Kirchengesch. 1940. V. 30 nn.).

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. KODEKS DYPLOMATYCZNY ŚLĄSKA - wydał Karol Maleczyński. Tom I obejmujący lata 971 - 1204. Wrocław 1951-56, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.